Όπως ακριβώς συμβαίνει με τις παλιές μας αναμνήσεις, έτσι ακριβώς κι οι σκέψεις ή τα σχέδιά μας για το μέλλον επηρεάζονται από τις εικόνες γύρω μας - τα οπτικά ερεθίσματα που διαρκώς προσλαμβάουμε.
Οι θετικές εικόνες πυροδοτούν κατά κανόνα θετικές προσδοκίες και μπορούν να μας ενθαρρύνουν αλλά και να μας επηρεάσουν θετικά ώστε να θέσουμε ακόμη υψηλότερους στόχους, να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας και να αναζητήσουμε νέες ευκαιρίες.
Μπορούν να λειτουργήσουν ως κατευθυντήριες γραμμές, να δημιουργήσουν αισθήματα ελπίδας ή να τονώσουν την αυτοπεποίθησή μας. Και το αντίθετο. Οι αρνητικές εικόνες πιθανά να πυροδοτήσουν αρνητικές προσδοκίες, κι αυτές με τη σειρά τους να μας αποθαρρύνουν, να μας θέσουν αόρατα, υποσυνείδητα εμπόδια, να μας απομακρύνουν ή να μας αποπροσανατολίσουν από τους στόχους μας. Να μποϊκοτάρουν ή να περιορίσουν τις προσπάθειές μας και τελικά να μην καταφέρουμε ή να μην προσπαθήσουμε εκμεταλλευτούμε πλήρως τις διαθέσιμες ευκαιρίες.
Συναισθήματα, αναμνήσεις και προσδοκίες επηρεάζουν όχι μόνον τον τρόπο που οραματιζόμαστε, προσδοκούμε και σχεδιάζουμε το μέλλον αλλά και τον τρόπο που βλέπουμε, προσλαμβάνουμε και βιώνουμε το παρόν. Μαθαίνοντας τα μυστικά της αυτοματοποιημένης διαδικασίας με την οποία αναλύουμε και ερμηνεύουμε τα γεγονότα αλλά και τις εικόνες που μας περιβάλλουν, αποκτούμε ένα πολύτιμο εργαλείο ελευθερίας κι αυτοπραγμάτωσης
Συναισθήματα: Μια εικόνα μπορεί να μας προκαλέσει έντονα συναισθήματα, χωρίς καν να το αντιληφθούμε συνειδητά.
Οι χρωματικές αποχρώσεις, οι έντονες γραμμές, οι σκιές, οι όγκοι, τα σχήματα, οι εκφραστικές προσωπογραφίες ή ρεαλιστικές ή αφαιρετικές σκηνές μπορούν να πυροδοτήσουν κάθε είδους συναισθήματα στον παρατηρητή. Χαρά, λύπη, φόβο, θυμό, έκπληξη, θαυμασμό, αγανάκτηση, απελπισία και τόσα άλλα.
Οι αισθήσεις μας, κι ιδιαίτερα η όραση, έχουν ισχυρή σύνδεση με τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις μας. Έτσι οι εικόνες μπορούν επίσης να ενεργοποιήσουν τη μνήμη, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα μας.
Οι εικόνες είναι πανταχού παρούσες.
Δεν είναι τυχαίο ότι δεν υπάρχει όρος που να περιγράφει την απόλυτη απουσία εικόνων. Το απόλυτο σκοτάδι είναι κι αυτό μια εικόνα. Η εικόνα του απόλυτου μαύρου. Του μαύρου που κατακλύζει την όρασή μας πυροδοτώντας σκέψεις και συναισθήματα.
Ένα ειδυλλιακό φυσικό τοπίο, ένας γαλάζιος ουρανός, ένας ζωγραφικός πίνακας, ένα χαμογελαστό πρόσωπο συνήθως γεννούν όμορφα συναισθήματα και θετικές σκέψεις. Αντίθετα, το σκοτάδι, μια βίαιη ή άσχημη σκηνή έστω και σε μια φωτογραφία, μπορεί να μας γεμίσουν τρόμο, να μας χαλάσουν την μέρα ή να κυριαρχούν στο νου μας για καιρό ακόμη κι αν καταβάλουμε προσπάθεια να τα σβήσουμε από τον νου μας.
Οι οπτικές εικόνες μάς παρέχουν μια απευθείας αντίληψη του κόσμου γύρω μας και μας προσφέρουν ευκαιρίες για να τον ανακαλύψουμε και να τον κατανοήσουμε περισσότερο.
Πυροδοτούν ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, αναμνήσεων, προσδοκιών και φόβων, κι επηρεάζουν σκέψεις, συναισθήματα κι αποφάσεις, πολλές φορές χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε.
Το καινοτόμο και πρωτοποριακό πρόγραμμα Οπτικής Ευφυΐας, με τίτλο “Ντετέκτιβ των εικόνων” αναμένεται να ξεκινήσει την άνοιξη που μας έρχεται. Βασισμένο στη μακρόχρονη Ακαδημαϊκή έρευνα επάνω στις αρχές και τη μεθοδολογία του Visual Literacy, αξιοποιεί τα βιώματα των μαθητών, και προκαλεί νέα.
Πρόκειται για ένα νεωτερικό πεδίο έρευνας της ομώνυμης Έδρας UNESCO και ενσωματώνει τη διδακτική εμπειρία της Διευθύντριας της έδρας Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Βίκυς Καραΐσκου. Ενθαρρύνει νέες αναζητήσεις, και καλλιεργεί την δημιουργία νέων νοημάτων, αφυπνίζοντας και οξύνοντας την Οπτική Ευφυΐα.
Σε μια βιωματική, δημιουργική, διαδραστική και συμπεριληπτική διαδικασία, οι μαθητές επεξεργάζονται εικόνες και έννοιες που αφορούν την καθημερινότητά τους καθώς και οικεία έργα τέχνης. Ενθαρρύνεται, η ενεργητική συμμετοχή μέσω της επένδυσης προσωπικού ενδιαφέροντος και εμπειρίας, υποστηρίζεται η κριτική σκέψη κι η ανακάλυψη, ενεργοποιείται η φαντασία κι η δημιουργικότητα. Οι συμμετέχοντες παρατηρούν, αναλύουν νοήματα, δομούν νέα κι ενθαρρύνονται να παρουσιάσουν και να σχολιάσουν τα δικά τους συμπεράσματα και επισημάνσεις.
Οι εικόνες μας πολιορκούν.
Νέοι τρόποι αναπαράστασης κι επικοινωνίας κατακλύζουν διαρκώς τις αισθήσεις και την καθημερινότητά μας, κι όσο κι αν προσπαθούμε είναι πρακτικά αδύνατον να μείνουμε έξω από αυτόν τον καταιγισμό εικόνων και εικονιστικών μηνυμάτων. Έντυπα, κόμικς, εφημερίδες, περιοδικά, διαφημιστικές αφίσες, γκραφίτι, μηνύματα στους τοίχους, φωτεινές επιγραφές, κτίρια, τοπόσημα, μνημεία, έργα τέχνης, κι οθόνες!
Τηλεοράσεις, βίντεο, παιχνίδια στον υπολογιστή, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κινητά τηλέφωνα. Αν το καλοσκεφτούμε, ακόμη κι ο γραπτός λόγος χρησιμοποιεί τις δικές τους εικόνες και τα δικά του σύμβολα, αφού κάθε γράμμα ταυτίζεται με μια εικόνα με ξεχωριστό ήχο ή μήνυμα.
Μέσα, λοιπόν, σ’ αυτό το ξέφρενο χορό μηνυμάτων κι εικόνων καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις για εμάς, τα κοντινά μας πρόσωπα, το κοινωνικό σύνολο,το παρόν και το μέλλον μας. Οφείλουμε να είμαστε σε θέση να ερμηνεύουμε, να κατανοούμε και να φιλτράρουμε τα μηνύματα των εικόνων ώστε να αποφεύγουμε την άκριτη επίδρασή τους επάνω μας όσο και την ενδεχόμενη παραπλάνησή μας και να πράττουμε το επιθυμητό, το σωστό, το αναμενόμενο ή το πολιτικά ορθό.
Τα εργαστήρια Οπτική Ευφυΐας απαντούν καλλιεργώντας μια νεωτερική κι εντελώς διαφορετική ευκαιρία αυτοαξιολόγησης κι αυτοαναφοράς. Απαντούν μ’ ένα σύγχρονο, εξαιρετικά αποτελεσματικό, επιστημονικά τεκμηριωμένο, κι άμεσο εργαλείο ζωής.
Μέσα από τα εργαστήρια, ερχόμαστε σ’ επαφή με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε κι ερμηνεύουμε το περιβάλλον και τις εικόνες γύρω μας. Αντιλαμβανόμαστε πώς όλα αυτά διαμορφώνουν τις προσωπικές μας επιλογές και την προσωπική μας ταυτότητα.
Μαθαίνουμε να εστιάζουμε στις σκέψεις τα συναισθήματα και τις επιλογές που είναι πραγματικά δικές μας, κι αποκτούμε την επιλογή, αν θέλουμε ν’ αμφισβητήσουμε, αν θέλουμε ν’ απορρίψουμε, αν θέλουμε ν’ αμφισβητήσουμε, αν θέλουμε να επαναπαυτούμε και να συντηρήσουμε το έξω από εμάς, το υποχρεωτικό, το επιβεβλημένο, το δοκιμασμένο, το “φορεμένο” ή να πειραματιστούμε και να δοκιμάσουμε το καινούριο και το διαφορετικό. Χωρίς να χρειαστεί να επενδύσουμε χρόνο και κόπο σε μακρές “θεραπευτικές” διαδικασίας μπορούμε, με απλά βήματα, να βρούμε απαντήσεις και στήριξη ώστε να κατανοήσουμε τα “πως” και τα “γιατί” που ορίζουν το δικό μας παρόν και διαμορφώνουν το προσωπικό μας μέλλον. Είναι επιλογή μας και δικαίωμά μας.
Οι εικόνες είναι “πανταχού παρούσες”!